Oecumene in Europa

-

-

Deze week zijn er twee mensen uit de oecumene in het nieuws, die een bijzonder plekje verdienen. Een korte introductie.








Kirill

In de eerste plaats doel ik hier op aartsbisschop Kirill van Smolensk en Vyazma, die is gekozen tot patriarch van de Russisch-Orthodoxe Kerk en afgelopen zondag werd geïnstalleerd. Kirill heeft 20 jaar leiding gegeven aan het departement voor externe relaties van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Hij diende als een permanente afgevaardigde van het Moskous patriarchaat naar de Wereldraad van Kerken in de jaren zeventig. Hij was daarbij ook lid van het uitvoerend comité en het centraal comité. Tijdens zijn opleiding heeft hij ook aan het Theologisch Instituut van de Wereldraad van Kerken (Bosset) bij Geneve gestudeerd.




Ikzelf ken hem van een Internationale Oecumenische Conferentie in Boedapest, 1988. Daar hield hij (in uitstekend Engels) een indrukwekkend verhaal met zijn visie op de toekomst van de wereld. Als belangrijkste punt noemde hij daarbij het komen tot een morele eenheid. Oftewel: we hebben gemeenschappelijke normen en waarden nodig. Als basis daarvoor zijn de zogeheten Noachitische geboden geschikt. Hij werkte dat uit en had daarbij ook oog voor milieuvragen. Zijn belangwekkende (en lange) rede hoop ik binnenkort op deze blog te kunnen plaatsen.
Bijzonder was het om toen ook gezamenlijk een slotviering te hebben, waarbij Kirill uiteraard elementen uit de orthodoxe liturgie inbracht. Toen maakte ik ook kennis met het ‘Kyrië eleison’ (Gospodi pomilui) dat ik sindsdien veel in een kerkdienst laat zingen (bv. in alle avonddiensten in Velp).
Na de viering was er nog een gezellig samenzijn; toen heb ik nog een tijdje met hem gesproken over zijn visie en hem bedankt voor zijn inspirerende bijdrage. Hij maakte zijn tas open en gaf mij een kado: een LP met daarop de heilige liturgie van de Russisch-Orthodoxe Kerk in zettingen van P. Tchaikovsky, uitgebracht door Melodia in 1982. Die LP maakt nog altijd deel uit van mijn verzameling. Ter gelegenheid van Kirill’s installatie heb ik er onlangs weer naar geluisterd.

Falcke

Het dagelijks bestuur van de Raad van Kerken in Nederland heeft besloten de oecumenische 'Vlam van de Geest' toe te kennen aan Heino Falcke, de DDR-theoloog die de grondslag legde voor het conciliair proces en die een belangrijke rol speelde als ideoloog om de Wende vreedzaam te laten verlopen. De oecumenische koepel kent de prijs toe aan Falcke omdat hij als toenmalig Oost-Duits theoloog de grondslag legde voor het zogeheten conciliair proces. Dit was een door kerken beoogde beweging die moest streven naar gerechtigheid, vrede en behoud van de schepping. Het proces ging van start in 1983 met een oproep van de Wereldraad van Kerken vanuit de algemene vergadering in de Canadese stad Vancouver. Volgens de Raad van Kerken speelde Falcke als ideoloog een belangrijke rol bij de vreedzame omwenteling in Oost-Duitsland van 1989. Toen kwam er een einde aan het communistische machtsblok in Oost- en Midden-Europa en viel in Duitsland de muur tussen Oost- en West-Duitsland. Falcke maakte al eerder naam in 1972 met een eigen visie op de kerk. Hij nam het socialisme als uitgangspunt voor een getuigende en dienende kerk, maar dan wel een gecorrigeerd socialisme en niet zoals deze in de Oost-Duitse praktijk opgeld deed. Vervolgens was hij jarenlang een luis in de pels van machthebbers en kerkbestuurders. In zijn visie op de kerk liet hij zich volgens kenners inspireren door zijn landgenoot Dietrich Bonhoeffer.

(overgenomen van het Nederlands Dagblad)

Falcke ken ik eveneens van de Internationale Oecumenische Conferentie in Boedapest 1988. Ook ontmoette ik hem na de Wende in Oost-Duitsland. Hij werd daar op handen gedragen, zij het niet door de kerkleiding. Tijdens het DDR-regime was hij steeds een luis in de pels: kritisch naar het systeem toe, en steeds zoekend naar andere, nieuwe wegen. Hij ging zijn eigen weg en keek veel verder dan zijn eigen land: de vragen van wereld en mensheid hielden hem bezig.
Ik heb hem ervaren als een bijzonder aangenaam en inspirerend mens om mee om te gaan. Iemand die daadwerkelijk licht uitstraalt; je voelt, ziet en ervaart dat de Geest van Jezus Christus in hem woont en werkt. Het is een genoegen om in zijn nabijheid te verkeren.
-