Crisis ?!

Er is heel veel te doen over de crisis: over banken, hypotheken, aandelen, beurzen, schulden van landen – noem maar op. Wat is de kern van het probleem, naar mijn mening? Dat er zeepbellen worden verkocht; gebakken lucht; windhandel. Dit is niet als ethische kwalificatie bedoeld, maar als constatering.

De hypotheekpakketten in Amerika vertegenwoordigden helemaal niet de waarde waarvoor ze in de boeken stonden. Veel hypotheken waren te hoog en oninbaar. Er werd mee gespeculeerd, er werd mee bedrogen.

Aandelen vertegenwoordigen risicodragende investeringen in bedrijven – dus je loopt er inderdaad risico’s mee. Als aandelen enorm in waarde stijgen, is dat te vaak op basis van verwachtingen of door speculatie. Ik zal uitleggen waarom.

Waardevermeerdering van een product, dienst of onderneming is gebaseerd op de toegevoegde waarde. Die ontstaat door arbeid: door het bewerken van grondstoffen, halffabrikaten, eindproducten. Of door een dienstverlening die anderen tijd en geld bespaart. Een onderneming krijgt meer waarde op basis van winst en omzet uit het verleden, de investeringen die gedaan worden en de te verwachten groei van omzet en winst. Al deze waarden zijn te berekenen, te calculeren, mits de input klopt en dus overeenkomt met de werkelijkheid.

Wanneer met aandelen wordt gespeculeerd, staan de prijzen helemaal niet meer in verhouding tot de calculeerbare waarde. Dan wordt het: wat een gek ervoor geeft. Maar dan moet je ook niet verbaasd zijn dat het er op een dag niét meer voor gegeven wordt en dat de prijzen 15-30% dalen. Dat is geen verlies, dat is terugkeer naar de realiteit.

De prijzen van woningen in NL zijn nog altijd veel te hoog; dat wordt uitgelegd met het argument van schaarste – en dat speelt zeker een rol. Maar als de prijzen te ver verwijderd raken van de materiéle waarde van een woning, wordt het een zeepbel. Die is nu uit elkaar gespat. De prijzen dalen en dalen; dat stopt pas als er een realistische verhouding ontstaat tussen de prijs en de toestand van de woning. Als we even over de grens kijken in Duitsland – waar bouwen niet goedkoper is dan bij ons, uitgezonderd wellicht de grondprijzen – dan weten we waarover we het hebben. Daar kun je voor € 250.000 een aardige bungalow kopen met een flink stuk grond – waar je in de regio Arnhem minstens € 400.000 voor betaalt; meestal meer!

Een woning kan in waarde vermeerderen als er flink in geïnvesteerd wordt: in kwaliteit, zuinigheid, luxe en comfort, toegankelijkheid – noem maar op. Maar als de prijs omhoog gaat door speculatie, staat er geen reële toegevoegde waarde tegenover en is het windhandel.