Crisis

In Europa wordt veel geld rondgepompt. Leningen schuiven van de een naar de ander. Overheden steunen banken. De ECB steunt overheden, en nu ook banken. Door de Euro-landen is het ESM gevormd, het noodfonds. En daar zijn ook weer vele miljarden in gedeponeerd, door de Eurolanden. Griekenland leent eruit. Spanje leent eruit. Maar is het eigenlijk wel geld? Of zijn het nullen?

Als minister De Jager 40 miljard beschikbaar stelt voor dat ESM, waar haalt hij die dan vandaan? Waar was dat geld totnutoe? Zat dat in de schatkist? Lag het onder het bed van De Jager? Stond het op de rekening van De Nederlandsche Bank? Reken maar van niet. Maar waar komt het dan ineens vandaan? Het is in de markt geleend geld, dat door ons als burgers ook weer terugverdiend moet worden.

Het geld is dus nog niet verdiend als toegevoegde waarde door middel van arbeid, dienstverlening, handel of productie. Het is een lening aan landen (of: banken) in de problemen. Ze mogen hun schuld vergroten met dat toegezegde bedrag. Onder strenge voorwaarden weliswaar, maar toch. Ondertussen moet het geld wel ‘gerealiseerd’ worden door ons.

Het moet nog geschapen worden; het moet nog opgebracht worden. Door zeg 40 miljard aan Griekenland of aan Spanje te lenen, hopen we dat de mensen daar hard aan het werk gaan en het geleende bedrag over een aantal jaren aan Nederland mèt rente zullen terugbetalen. Alleen: er is maar weinig werk daar. Neem de bouw in Spanje: helemaal ingestort. De Griekse export: er is weinig meer over.

Toch zullen de Spanjaarden en/of de Grieken aan de slag moeten om dat geld te creëren en met rente aan Nederland uit te betalen. Ze zullen daar vele jaren extra moeten werken voor welvarende, uitlenende landen als Nederland en Duitsland. Zij worden onze nieuwe buitenlandse arbeiders die thuis blijven, maar wel voor onze portemonnee werken. Hoe lang gaat dat goed?

Dus vraag ik me af: hoe lang houden we het vol om als staat zelf steeds geld te lenen om anderen te steunen, die dan voor ons gaan werken om dat geld met rente terug te betalen? Hoe lang blijft dat goed gaan? Hoe lang zullen deze financiële wingewesten dit op onze voorwaarden blijven accepteren?

De Euro kan alleen een sterke munt blijven, als er daadwerkelijk toegevoegde waarde aan ten grondslag ligt; niet als het moet komen van steeds meer nieuwe aangegane leningen (schulden). Het afboeken (schrappen) van een flink deel van de schuld zal wellicht beter werken dan het aangaan van nieuwe schulden door de probleemlanden. Maar wie zegt dat er dan geen domino-effect gaat optreden?